اطلاعات روی تیوب رنگ چه چیزی را نشان می دهد؟

مقدمه

حتماً تابحال اعداد و اطلاعاتی که بر روی یک تیوب رنگی نوشته شده است را مشاهده نموده اید و برای شما این پرسش مطرح شده است که این اطلاعات چه چیزی را نمایش می دهد؟ و چرا بر روی تیوب رنگ ها نوشته می شود؟ این اعداد یا نوشته ها درباره مشخصات رنگ بوده و خواص رنگدانه را توضیح می دهند. برای هر هنرمندی لازم است که اطلاعات کاملی از رنگی که در حال خرید آن می باشد را داشته باشد. چرا که آگاهی از ویژگی های رنگ در بکارگیری آن در نقاشی نقش مهمی را ایفا می نماید. مثلاً وقتی که هنرمند بداند که یک رنگدانه مات می باشد آن را برای لایه های رویی استفاده نمی نماید، چرا که با بکار بردن آن در لایه های روی رنگ و گلیز کردن بر روی رنگ زیرین نقاشی خود را تیره و خراب می نماید.

قبل از اینکه اطلاعات مندرج بر روی هر تیوب رنگی را بطور مشروح برای شما توضیح دهم لازم است که چندین اصطلاح را در اینجا شرح نمایم.

ASTM

یکی از بزرگترین سازمان های بین المللی توسعه دهنده استاندارد های فنی برای مواد، محصولات و سامانه ها می باشد. این سازمان تست رنگدانه را انجام داده و به برندها اجازه می دهد تا لیست رنگدانه های خود را بعنوان رفرنس ارائه دهند.

آدرس سایت: https://www.astm.org/

ACMI

“موسسه مواد خلاق و هنری” با عنوان The Art & Creative Materials Institute نامیده می شود. این موسسه (ACMI) یک انجمن بین المللی متشکل از بیش از ۲۰۰ تولید کننده مواد هنری، صنایع دستی خلاق است که به دنبال ارتقای ایمنی در هنر و محصولات خلاق از طریق برنامه صدور گواهینامه خود هستند. بسیاری از شرکت های کوچک و همچنین شرکت های بزرگ در برنامه صدور گواهینامه محصول ACMI شرکت می کنند.  هر محصول در این برنامه تحت آزمایش های سم شناسی گسترده ای قرار می گیرد که نگرانی های مربوط به سمیت حاد و مزمن رنگ ها، قبل از اینکه حق داشتن مهر گواهی ACMI را داشته باشد، پوشش می دهد. برنامه صدور گواهینامه محصول ACMI شامل بررسی مداوم آخرین اطلاعات علمی و نظارتی موجود برای به روز نگه داشتن برنامه است. این برنامه همچنین شامل بررسی پنج ساله فرمولاسیون محصولات برای برآورده کردن الزامات قانون برچسب زدن مواد هنری خطرناک است.

آدرس سایت: https://www.acmiart.org/

نشان AP

که به آن گواهی استاندارد سلامت هم گفته می شود. یکی از برچسب هایی است که  بر روی لوازم هنری مشاهده می گردد، این برچسب که با علائم “AP” و “CL”  نمایش داده می شود،  نشاندهنده سمی یا سلامت بودن مواد هنری است.  این “برچسب ها” ممکن است در کشورهای مختلف و سازمان های مختلف وجود داشته باشد. در پایین برچسب، مرجع ASTM را می بینید که انجمن آمریکایی تست مواد است.

• “AP” یا (Approved Product Seal) رتبه ای است که بر روی محصولی یافت می شود که طبق ASTM توسط ACMI غیر سمی در نظر گرفته می شود.این برچسب را روی بسیاری از لوازم هنری کودکان خواهید یافت.

• “CL” یا (Cautionary Label Seal) رتبه بندی خطر بالقوه را نشان می دهد و توسط ACMI مطابق با ASTM برای مواد مضر و خطرناک استفاده می شود. در سال ۲۰۰۰ برای محصولاتی که بالقوه خطرناک هستند “CL” جایگزین نشان “HL” شد. به عنوان مثال، برخی از رنگ های کبالت ممکن است با این هشدار برچسب زده شوند:“هشدار: ممکن است در اثر تماس با پوست واکنش آلرژیک ایجاد کند. حاوی کبالت است. از تماس پوستی خودداری کنید. پس از استفاده دست ها را بشویید. دور از دسترس کودکان نگهداری شود.”

 میزان مقاومت در برابر نور مرئی (LightFastness)

رنگ های مختلف درجه متفاوتی از پایداری در برابر نور مرئی را دارند و با گذشت زمان دربرابر نور محو می شوند. رنگ‌ها یا رنگدانه‌ها در زیر نور مستقیم خورشید (یا زیر نورهای درخشان مصنوعی) تا زمانی که مقدار مشخصی از نور UV را جذب کنند، آزمایش می‌شوند و برای محو شدن آنها، رتبه‌بندی عددی به آن اختصاص داده شود.  رایج ترین روش برای نمره دادن به این محو شدن، روش “BWS” نام دارد. این سیستم در اصل برای صنایع نساجی برای درجه بندی رنگ های لباس ایجاد شد.

در این سیستم پنلی از رنگ‌های آبی را که با سرعت‌های مختلف محو می‌شوند به عنوان یک کارت مرجع برای تخمین درجه محو شدن هر رنگی در مقایسه با آن استفاده می‌کنند.  پنل گفته شده در شرایط نور خورشید/همان UV با رنگ های دیگری که در حال آزمایش هستند قرار می گیرد. این عمل درحدود چند ماه اجرا می شود، اما این مدت براساس “زمان” نیست، بر اساس جذب اشعه ماوراء بنفش است، بنابراین ممکن است بین ۳ تا ۱۵ ماه طول بکشد تا آزمایش تکمیل شود. این روش برای انواع رنگدانه های لوازم پلاستیکی، کالاهای خانگی، پوشش های خودرو یا تابلوهای جاده ای با پوشش لعابی چاپی می تواند قابل انجام باشد.

اگر نوار BW1 فرارترین رنگ – که به طور متوسط در عرض ۳ ساعت تا ۳ روز محو می شود –  همزمان با رنگی که شما آزمایش می کنید محو شود، امتیاز داده شده BW1 یا LFV است. اگر شی رنگی تا زمانی که مقاوم ترین رنگ در برابر نور BW8 شروع به محو شدن می کند، محو نشود، به آن نمره “lightfast BW8/LFI ” داده می شود   BW7-8/LFI به این معنی نیست که رنگ هرگز محو نمی‌شود، اما احتمالاً بیش از ۱۵۰ سال در برابر نور مصنوعی مقاومت می کند. (گاهی اوقات در صورتی که آزمایش درست اجرا شده باشد باتوجه به نوع نمونه آزمایش شده، ممکن است با وجود دریافت امتیازی مانند  BW7-8، رتبه رنگدانه  واقعاً BW3-5 باشد “LFIII” تا” LFV ” که نشان می دهد رنگدانه رقیق شده است. همچنین در مقایسه با رنگدانه های دیگر که در ابتدا امتیاز مشابهی دریافت کردند، رنگ می تواند در مدت زمان طولانی تری به طور قابل توجهی محو شود.)

اکثر برندهای ساخته شده در ایالات متحده، رنگ های پایدار UV را به عنوان “LFI” تا “LFV” برچسب گذاری می کنند ASTM  قبلاً به عنوان انجمن آزمایش مواد آمریکا شناخته می شد اما اکنون بین المللی است . این شرکت  رتبه بندی را با اعداد رومی I –V نمایش می دهد که اعداد پائین نشان دهنده مقاومت بیشتر می باشند:

• (LF)I و II مقاوم در برابر نور  –  سه تا پنج ستاره ( *** تا ****** )
• III مرزی(متوسط) – ** دو ستاره
• IV-V فرار – یک ستاره *

پس از توضیحات فوق اکنون نوبت به شرح اطلاعات مندرج بر روی تیوب رنگ ها می رسد. هر رنگدانه که تولید می شود (چه مصنوعی و چه طبیعی) دارای خواص منحصر بفرد می باشد. خواص رنگ ها شامل موارد ذیل است که معمولا توسط شرکت سازنده در هنگام خرید بر روی بسته بندی کالا یا تیوب رنگ علاوه بر نام آن درج شده است:

نام رنگ

اولین و اصلی ترین نوشته ای که بر روی هر رنگ مشاهده می گردد نام رنگ می باشد. این نام معمولاً به چند زبان مطرح دنیا (انگلیسی، فرانسوی، اسپانیائی، ایتالیائی و …) نوشته می شود. نام یکسان از یک رنگ در برندهای متفاوت ممکن است محصول متفاوتی را ارائه دهد که مقداری بایکدیگر تفاوت داشته باشند. این بدان معناست که لزوماً برنت سیه نا در برند “وینزور” دقیقاً همرنگ برنت سیه نا در برند “دانیل اسمیت” نمی باشد.

Hue در نام یک رنگ

وقتی از کلمه hue در نام یک رنگ استفاده می شود، به معنای آن است که رنگ بجای رنگدانه اصلی با رنگدانه جایگزین تولید شده است. کادمیوم یکی از نمونه های آن است. برای مثال قرمز کادمیوم هیو به معنای آن است که بدلیل کمیاب، گران یا سمی بودن، بجای رنگدانه اصلی کادمیوم از یک رنگدانه مشابه استفاده شده است.

شماره پیگمنت رنگ

علاوه بر نام رنگ بر روی تیوپ رنگ معمولا اعدادی درج می شود که تولید کننده برای نشان دادن رنگدانه استفاده شده آن را بکار می برد، که معمولاً با حرف اول پیگمنت+ حرف اول رنگ + شماره پیگمنت نشان داده می شود. گاهی نیز به شکل کد نام #Cl  نوشته میشوند. مثلا وقتی که در کنار زرد کادمیوم نوشته میشود PY37  به معنای Pigment Yellow 37  – می باشد که شماره ۳۷ رنگدانه سولفید روی کادمیوم است. این اعداد از این جهت مهم هستند که ممکن است دو تیوپ رنگ توسط دو تولید کننده متفاوت نام مشابهی داشته باشند، اما رنگدانه های متفاوتی در آنها بکار رفته باشد. همچنین به این نکته نیز توجه داشته باشید که اگر دو رنگ از رنگدانه مشابهی هم تشکیل شده باشد بازهم ممکن است حلال و مواد روغنی آن متفاوت باشد و رنگ ساخته شده باهم یکسان نباشد.

نکته: گاهی رنگ ممکن است از ترکیب دو یا چند رنگدانه ساخته شده باشد، که در این صورت شماره رنگدانه های بکار رفته در ترکیب آن رنگ در کنار هم قید می شود. در این حالت چندین شماره رنگدانه در کنار هم مشاهده می گردد. سعی کنید از رنگدانه های خالص تر (بخصوص برای نقاشی آبرنگ) استفاده کنید تا در مخلوط کردن رنگ ها باهم دچار مشکل نشوید و خاکستری های گل آلود درست نکنید!

حجم رنگ

مقدار و حجم رنگ معمولاً با میلی لیتر بر روی تیوب رنگ نشان داده می شود. انواع تیوب رنگ دارای حجم های ۵ml, 7ml, 10ml, 11ml, 12ml, 15ml, 25ml, 46ml, 50ml, 60ml, 100ml, etc. می باشند.

درجه و کلاس رنگ Student or artist

رنگ های هنری معمولاً برای استفاده در سطوح مختلف مبتدی تا حرفه ای درجه بندی می گردند. به رنگ هایی که مناسب برای مبتدی ها می باشند Student (هنرجو) می گویند. رنگ های مناسب کار هنرمندان با نام Artist (هنری) شناخته می شوند. و در برخی از برندها رنگدانه های حرفه ای تر با عناوینی مانند Professional حرفه ای نامگذاری می گردند. تفاوت این رنگدانه ها در میزان رنگدهی آنها می باشد.

Lightfastness مقاومت در برابر نور مرئی یا اشعه ماوراء بنفش

• I بسیار عالی *****
• II بسیار خوب ****
• III خوب ***
• IV-V فرار **

Opacity شفافیت رنگ

شفافیت رنگ به میزان پوشاندن سطح کار بستگی دارد. یک رنگ مات باعث پوشاندن کامل سطح کار و عدم انعکاس نور از سطح رنگی یا مقوا می شود. و در مقابل یک رنگ شفاف باعث عبور نور از خود و دیده شدن سطح زیرین می شود. رنگ ها به سه دسته شفاف، نیمه شفاف و مات تقسیم بندی می شوند. که معمولا با یک مربع نشان داده می شود:

• مربع توخالی : رنگ شفاف
• مربع نیمه رنگی: نیمه شفاف
• مربع تو پر: مات

Binder بایندر

که با عنوان Vehicle نیز بر روی تیوب رنگ قابل مشاهده می باشد، ماده ای است که به رنگدانه اضافه می کنند تا خاصیت چسبندگی پیدا کند. برخی از تولید کنندگان رنگ لیست بایندرهای مورد استفاده را بر روی رنگ درج می نمایند. بایندرهای معمول روغن، پلیمر اکریلیک و صمغ عربی می باشند.

سری رنگ Series

شرکت های تولیدکننده رنگ معمولاً رنگ ها را براساس بهای تمام شده تولید، در یک رنج عددی ۱ تا ۸ طبقه بندی می کنند. اعداد بالاتر نشاندهنده گرانتر بودن و اعداد پائین تر نشاندهنده ارزانتر بودن رنگدانه استفاده شده می باشد. یک رنگدانه گران قیمت مانند کادمیوم با اعداد ۸ Series  یا ۹ نشان داده می شود. رنگدانه های Student یا مبتدی با شماره سری های ۱ و ۲ و حداکثر تا ۳ نشان داده می شوند.

ماندگاری Permanence

توانائی رنگ ها برای مقاومت در برابر تجزیه، از طریق گرما یا شرایط محیطی و تغییرات برگشت ناپذیر در ساختار شیمیائی یا فیزیکی آنها می باشد. این شرایط محیطی شامل گرما (Heat Stability)، الکل و اسیدها (Resistance to alkalis & Acids) می باشد.

Staining لکه پذیری رنگ

بدین معناست که رنگ های دارای خاصیت لکه شدن حتی اگر کمرنگ نیز استفاده شوند، هرگز از روی مقوا با شسته شدن نمی روند. درصورتی که رنگ های non-Sataining را می توان با شستن وتکنیک های رنگبرداری از روی مقوا برداشت.